|
|
|
| TORBALI YÖRESİNDE YUNAN İŞGALİNE KARŞI HORTUNALI |
|
TORBALI YÖRESİNDE YUNAN İŞGALİNE KARŞI HORTUNALI
HAMİT EFE İLE İLGİLİ SÖZLÜ ANLATIMLAR
Necat ÇETİN
Yöntem: Bu araştırma Torbalı ilçesinin merkez ve köylerinde Yunan işgal dönemini yaşamış
tanıkların anlatımları ile yaşayanların yakınlarına anlattığı anlatımlara dayalı bir alan araştırmasıdır.
Ne yazık ki dönemle ilgili şu an için araştırma sahasında sadece Hamit Efe’ye ait bir fotoğrafın dışında
belge bulunamamıştır. Torbalı ilçesinin Yunan işgali dönemindeki tüm köyleri 2000 ile 2009 yılları
arasında dolaşılmıştır. Anlatımların bir kısmı not olarak tutulmuş, bir kısmı ise görüntülü şekilde
kayda alınmıştır1
. Görüntü kayıtları özel arşivimde saklanmaktadır. Kaynak kişilerin büyük bir
çoğunluğu şu an yaşamamaktadır.
Giriş
Osmanlı devletinin I. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkması ile 30 Ekim 1918 tarihinde imzaladığı
Mondros Mütarekesi (Ateşkes) ile daha savaş devam ederken imzalanan gizli anlaşmalar ile İzmir
başta olmak üzere Ege Bölgesi İtalyanlara taraf değiştirmenin ödülü olarak verilmişti. Ancak dünya
siyasetine o gün için politikası ile ünlü İngiltere çıkarlarına ters gördüğü bu paylaşıma aykırı olarak
bu bölgeyi Yunanistan’a işgal ettirmişti. Bu durum İtalyanların her fırsatta Yunanlılara karşı baskın
yapan çeteci gruplara2
yani Kuva-yı Milliye birliklerine kendi işgal topraklarında saklama ve destek
vermesine neden olacaktır. İzmir ve Torbalı bölgesi aslında Yunanlara yabancı değildir. Çünkü
bölgede belli başlı yerlerde yabancı uyruklu yerli Rumlar bulunmaktadırlar3
. Yerli Rumlar
bulundukları yerlerde genellikle ticaretle uğraşmakta, çiftçilikle geçinmekte4
özellikle Türk halkının
bilmediği ancak ileriki tarihlerde ustası olacağı tütüncülük yapmaktadırlar. Bazı aileler ise büyük
toprak sahiplerinin arazilerinde ve kendi arazilerinde bağcılık, şarapçılık5
ve domuz yetiştiriciliği ile
geçimlerini sağlamaktadırlar. Torbalı merkezi bugünkü Torbalı orta mahallededir. Aşağı mahalle
(İstasyon) ise Rumların oturduğu mahalledir. Demiryolunun bulunduğu bölge Rumların yoğun olarak
yaşadığı yerdir6
. Rumların işgal öncesi Türklerle hiçbir problemi bulunmamaktadır. Örneğin
Karakuyu gibi yerlerde tütün ekimi ve bağcılık yapmakta, bazı Rumlar köyde meyhane işletmekte,
hatta köyde Rum doktor dahi bulunmaktadır.7
İzmir’e Yunan askerlerinin çıkması halk arasında önce
bir panik havasına neden olur. Mesela düğün yapılıyorsa gelinler ata bindirilme yerine hemen
arabaya bindirilmekte, düğün kısa kesilmektedir8
. Köylerde ise köylüler evlerini terk ederek dağlara
sığınıyorlardı9
. Bir endişe vardır.
İşgalin Başlaması ve Gelişimi:
15 Mayıs 1919’da Yunan İzmir’e çıkmış, Konak’ta (Osman Nevres)Hasan Tahsin ilk kurşunu
sıkmıştır. Halkta panik ve korku başlamış, İzmir’in işgalinden bir süre sonra (20 Mayıs 19
|
|
|
